Co warto wiedzieć o headless CMS?

Mówi się, że Headless CMS to termin skierowany bardziej do programistów, argumentując, że użytkownicy wprowadzający treści na bloga czy obsługujący sklep internetowy niewiele mają do wyboru technologii czy sposobu programowania strony. Nie jest to jednak prawda.

Wybór systemu ma bardzo duże znaczenie w kontekście zmieniających się trendów w prezentacji treści, zwiększającej się liczby kanałów komunikacji z klientem oraz oczekiwanej wydajności rozwiązań.

W tym artykule dowiesz się:

• Co to jest Headless?
• Czym różni się „tradycyjny” CMS od Headless CMS?
• Jakie są zalety i wady Headless CMS?
• Na które rozwiązania Headless CMS zwrócić uwagę przy budowaniu nowej strony?

Headless = bezgłowy, ale z czym to się je?

Podejście headless pojawiło się w świecie informatycznym kilka lat temu, ale dopiero od niedawna stało się popularne w kręgach programistycznych. Według terminologii, oprogramowanie headless to takie, które nie ma interfejsu graficznego. Częścią „Head”, której się pozbywamy, jest zewnętrzna warstwa prezentacji, czyli frontend. Pozostaje backend, który służy jako miejsce do przechowywania informacji. W takim oprogramowaniu komunikacja między częścią wizualną a wnętrzem systemu odbywa się poprzez API.

Podejście headless można obecnie znaleźć w systemach zarządzania treścią (Headless CMS), w sklepach internetowych (Headless e-commerce), a nawet w przeglądarkach, tj. Headless Chrome czy Chromium, z których można korzystać za pomocą komend wpisywanych w wierszu poleceń.

Czym różni się CMS od Headless CMS?

„Tradycyjny” CMS taki jak WordPress składa się z:

• Bazy danych, w której jest przechowywana treść
• Panelu administracyjnego do zarządzania treścią
• Warstwy wizualnej, która prezentuje informacje z bazy danych za pomocą technologii frontowych
• Mechanizmu renderowania stron, który łączy powyższe trzy elementy w całość.

CMS-y mają określoną grupę technologii, którą programiści mogą użyć do przygotowania frontendu. Treści, które w nich powstają mogą być użyte w innych systemach wyłącznie po dodaniu wtyczek – gotowych lub dedykowanych. Problematyczne jest również łączenie CMS-a z wykorzystywanymi w firmie systemami np. z e-commerce czy istniejącą produktową bazą danych.

W rozwiązaniach Headless CMS (inaczej zwanych Decoupled CMS) brakuje jednego składnika – warstwy wizualnej. Całość składa się z:

• Bazy danych
• Panelu administracyjnego
• API

Kluczową funkcją jest przechowywanie i dostarczanie treści do różnych miejsc. Dzięki temu, że nie ma określonej warstwy wizualnej, programiści mają dowolność w zakresie dobierania technologii frontowych, a przygotowane treści mogą być prezentowane na różnych urządzenia: telefonach, tabletach, telewizorach czy nawet w cyfrowych kioskach, tak jak np. w kasach samoobsługowych w sieci McDonald’s.

Zalety Headless CMS

Wykorzystanie Headless CMS ma wiele zalet.

Elastyczność w wyborze technologii frontowych.

Większość gotowych CMS-ów narzuca pewne ograniczenia co do technologii wykorzystywanych przy budowaniu komponentów. W rozwiązaniach Headless nie ma tego problemu. Specjaliści przygotowujący warstwę wizualną mają dowolność. Jest to bardzo istotny aspekt, bo nie wszystkie kanały wykorzystywane w organizacji opierają się na jednej technologii, a niektóre z nowoczesnych funkcjonalności korzystają z określonych języków, których nie można wymienić na inne. Elastyczność w wyborze technologii dodatkowo pozwala na wykorzystanie najnowszych frameworków, dzięki czemu nasza strona jest nowoczesna i atrakcyjniejsza wizualnie.

Wykorzystanie treści na wielu urządzeniach.

Backendowa warstwa Headless CMS skupia się głównie na przechowywaniu danych. Wprowadzona do panelu administracyjnego treść może być prezentowana na wielu urządzeniach i w wielu systemach. Przykładowo te same informacje o produkcie mogą znaleźć się w artykule na blogu, na stronie produktu w sklepie internetowym oraz w aplikacji mobilnej. Zarządzanie treścią w jednym miejscu umożliwia szybką jej aktualizację na różnych kanałach oraz dodanie nowego urządzenia, na którym znajdą się takie same informacje co w pozostałych systemach.

Szybsza praca systemu.

W Headless CMS możemy wykorzystać pamięć przeglądarki do realizacji niektórych funkcji oraz wykonywania skryptów. Dzięki temu możemy zmniejszyć ilość zapytań do bazy danych oraz przygotować tak warstwę wizualną, aby doładowywała treść na stronie.

Niezależność między zarządzaniem treścią a zmianami w wyglądzie systemu.

Zmiany w treści wykonywane przez content managerów nie mają wpływu na wygląd strony. Ich praca może odbywać się niezależnie od warstwy wizualnej. Jest to bardzo istotne dla nowych projektów, budowanych od zera. W takim podejściu, po przygotowaniu backendu wraz z panelem administracyjnym, wprowadzanie treści może odbywać się już we wczesnym etapie przygotowywania strony. To samo dotyczy się poprawek w funkcjonalnościach. Content managerowie mogą wykonywać swoją pracę nawet w trakcie zmian frontowych. 

Zwiększenie bezpieczeństwa informacji.

Ostatni, ale jeden z najważniejszych aspektów to zwiększenie bezpieczeństwa nad przechowywanymi informacjami. W systemach Headless CMS, dzięki „odcięciu” części frontowej, pozbywamy się wpływu twórców aplikacji i wtyczek na naszą stronę. Dodatkowo, najczęściej część frontowa jest osadzona na innym serwerze niż backendowa, co zwiększa ochronę nad danymi.

Wady Headless CMS

Headless CMS-y mają również swoje ograniczenia.

Mniejsza elastyczność dla content managerów.

W systemach opartych na Headless CMS najczęściej przygotowuje się tylko najpotrzebniejsze funkcjonalności. Nie odtwarza się wszystkich elementów istniejących w gotowych CMS-ach. Content managerowie zdani są więc na przygotowane komponenty. Nie mają możliwości samodzielnego kreowania wyglądu stron – treści dodane w panelu administracyjnym prezentowane są na stronie w określony sposób. Może być to barierą dla firm, które przygotowują różne kampanie dla swoich produktów, a każda kreacja jest niestandardowa.

Headless CMS sprawdza się w przypadku serwisów, dla których mamy określone szablony prezentacji, np. stały układ strony produktowej w sklepie internetowym czy widok aktualności w serwisie. W zależności od tego jak zostaną przygotowane komponenty, content managerowie mogą mieć problemy z samodzielnym podglądem przygotowanych treści oraz z wprowadzaniem zmian w stylach.

Większe koszty przygotowania serwisu.

Headless CMS nie ma w swojej strukturze warstwy wizualnej, co oznacza, że trzeba ją napisać od zera. Może to być bardziej pracochłonne i droższe rozwiązanie w porównaniu z gotowymi elementami tradycyjnych CMS-ów. Koszty przygotowania systemu będą się również wiązały z wybraną technologią. Dodatkowo zespół realizujący projekt będzie musiał sam zmagać się poprawą błędów w warstwie wizualnej. Nie będzie mógł zwrócić się o pomocą do twórcy oprogramowania bazowego w tym zakresie.

Na które rozwiązanie Headless CMS warto więc zwrócić uwagę?

Na rynku znajduje się sporo rozwiązań Headless CMS. Kluczowe pytanie brzmi: które z nich jest najlepsze dla naszej firmy? Ranking Headless CMS od G2 na pierwszym miejscu stawia niemiecki Contentful.

Contentful

Posiada on API pozwalające programistom zarządzać, integrować i dostarczać treści do różnego typu klientów, urządzeń i platform. Ma strukturę mikro serwisową, co oznacza, że jego architektura jest rozproszona, a awaria jednego elementu nie wpływa na działanie całego serwisu, tylko na jego fragment.

Z ciekawszych funkcji, które posiada obecnie Contentful, warto zwrócić uwagę na:

• Wielojęzyczność – możliwość przygotowania treści w różnych językach
• Rozbudowany edytor tekstowy (rich text interface) – aplikacja pozwalająca na przygotowanie treści, osadzenie lokalizacji, dat i plików graficznych
• Role i uprawnienia – zaimplementowane są 4 kluczowe role: Administrator, Edytor, Autor i Tłumacz

Cena miesięcznej subskrypcji za licencję Contentful zależy od wybranego pakietu oraz od ilości użytkowników. Do wyboru są trzy taryfy:

• Developers – dla organizacji posiadających jedną stronę, która jest przygotowana w maksymalnie dwóch językach i posiada tylko jedną rolę
• Business – przestrzeń do pracy z wieloma aplikacjami oraz wieloma językami, w panelu administracyjnym są dostępne 4 role
• Enterprises – dedykowana oferta dla firm, które potrzebują więcej niż znajduje się w pakietach Developers czy Business

Klientami Contentful są duże firmy, takie jak Spotify, The British Museum czy Heineken.

Kentico Kontent

Kolejnym analizowanym przez nas Headless CMS-em wartym uwagi jest Kentico Kontent, który skupia się na całym procesie tworzenia treści. W rozwiązaniu jest przygotowany moduł do budowania przepływów, który pozwoli na monitorowanie pracy oraz statusu treści. Możemy opracować własny workflow opiniowania zaczynając od wersji roboczej, recenzji marketingu, a kończąc na zgodzie działu prawnego i publikacji na stronie.
Treść w Kentico Kontent możemy opisać korzystając z taksonomii, a materiały graficzne, wideo oraz dokumenty uporządkować w przygotowanym w systemie repozytorium (DAM – Digital Asset Management). Przygotowane strony można w łatwy i szybki sposób sprawdzić poprzez podgląd bez konieczności publikacji.

W portfolio produktu znajduje się również szereg integracji z popularnymi obecnie aplikacjami i frameworkami: Google Analytics, Google Docs, Magento czy Nuxt.js.

Miesięczna subskrypcja zależy do jednego z wybranych pakietów:

• Starter – dla prostych projektów, max. 20 użytkowników (3 użytkowników w pakiecie), max. 2 języki, do 5000 elementów
• Business – dla rozwijających się firm, max. 30 użytkowników, 2 dedykowane role, 10 języków, do 25 000 elementów
• Enterprise – dedykowana oferta dla firm, które potrzebują więcej niż znajduje się w pakietach Starter czy Business

Do klientów korzystających z Kentico Kontent należą m.in. PPG Paints, University of Oxford oraz czeski Vouge.

Strapi

Ostatnim Headless CMS jaki analizujemy jest open source’owy Strapi. To prężnie rozwijający się francuski projekt, który posiada kilka ciekawych funkcji potrzebnych do zarządzania treścią, a w tym:

• Rozbudowany edytor tekstowy – pozwala na przygotowanie różnego typu treści m.in. tekstu, grafik, cytatów
• Dostosowywanie layoutu metodą przeciągnij i upuść
• Bogaty wybór gotowych pól z walidacjami do wykorzystania w elementach systemu, takich jak email, hasło czy media (np. grafika, wideo, PDF)

W planach twórcy Strapi mają przygotowanie funkcjonalności zarządzania rolami i uprawnieniami, zarządzanie treściami w różnych językach, przepływu publikacji treści oraz zarządzanie menu.

Ze względu na to, że jest to projekt typu open source, powstaje wokół Strapi silna społeczność, która angażuje się w przygotowanie nowych funkcjonalności oraz testowanie już istniejących. Wykorzystanie Strapi jest bezpłatne, a zespoły projektowe budujące projekty na jego podstawie rozbudowują go o kolejne funkcje. Ze Strapi skorzystali już m.in. francuski bank Societe Generale.

Jak wybrać Headless z głową?

Headless CMS ma sporo zalet. Jest to świetne rozwiązanie dla organizacji, które mają poukładaną strukturę prezentacji informacji, wiedzą, co chcą pokazać w sieci oraz chcą promować swoje produkty i treści na różnych urządzeniach oraz w wielu kanałach.

Warto pamiętać również o utrudnieniach, które wiążą się z wyborem takiego rozwiązania – mniejsza elastyczności dla osób wypełniających treścią strony oraz większymi kosztami wytworzenia. Przy wyborze CMS-a warto patrzeć w przyszłość oraz obserwować trendy. Headless CMS nie zamyka się na technologie, dlatego łatwiej jest dostosować wygląd treści do panujących standardów.

Nie jest to rozwiązanie dla każdego biznesu, więc jeżeli zastanawiasz się, czy mógłbyś wykorzystać Headless CMS w pracy ze swoim produktem, skontaktuj się z nami. Być może będzie to kolejny krok do odniesienia przez Twoją firmę sukcesu w sieci.